Các doanh nghiệp Việt Nam hoàn toàn có đủ khả năng để sản xuất các thiết bị IoT (Internet of Things – IoT), khó khăn của họ là chuẩn kết nối thống nhất để tăng cường sức mạnh và tạo ra một hệ sinh thái.
Thử tưởng tượng, chiều tối khi bạn về nhà thì cửa đã mở, đèn trong nhà bật sáng. Bước vào phòng khách, tiếng nhạc du dương cất lên, rèm cửa mở ra. Bình nước nóng cũng tự động bật lên chuẩn bị pha trà, nồi cơm điện đã tự khởi động hâm nóng thức ăn chuẩn bị cho bữa tối.
Những điều này có được là bởi vì chúng đã được lên lịch sẵn trên ứng dụng điều khiển nhà thông minh và “đến hẹn lại lên”, các thiết bị trong gia đình sẽ tự hoạt động. Hoặc nếu không phải là vậy, thì có lẽ chủ nhà đã tự viết kịch bản “come home” và bất cứ khi nào và ở đâu, họ đều có thể bấm nút “come home” để các thiết bị hoạt động như trên.
Có điều gì đó không ổn ở đây. Không phải ngày nào bạn cũng trải qua một lịch làm việc như nhau. Nhà “thông minh” liệu có “hiểu” được rằng những ngày trời lạnh thì cần bật chế độ sưởi, những ngày trời nóng thì tắt bình nước nóng, những ngày trời mưa thì không nên mở rèm và hơn nữa là khi chủ nhà ốm thì đừng bật điều hòa?
Hầu hết người dùng đều có cảm giác nhà thông minh vẫn là cái gì đó phức tạp khi sử dụng trong khi đáng lẽ ra nó phải là một cái gì rất tự nhiên. Đi vào nhà thì cửa mở, ra khỏi nhà thì cửa khóa, lúc mình nóng thì quạt bật… Coi như mình không biết đến sự hiện diện của những chương trình điều khiển đằng sau đó nữa thì nó mới thông minh. Còn bây giờ thực sự nó mới chỉ là cái nhà điều khiển, mình ra lệnh làm gì thì nó làm nấy và chấm hết.
Trong vài năm trở lại đây, nhà thông minh đang dần phát triển và hiện diện ở nhiều thành phố lớn, đồng thời là một trong những ứng dụng phổ biến nhất ở Việt Nam về IoT, theo đó, các thiết bị đều được kết nối và điều khiển qua Internet. Để có thể là “một cái gì rất tự nhiên”, các nhà phát triển giải pháp này cần phải thu thập được dữ liệu lớn về điều kiện sống và sinh hoạt của người dùng, từ đó phân tích, đưa ra mô hình xác định trình tự hoạt động của mỗi cá nhân để có cách thức điều khiển ngôi nhà theo thói quen người dùng, an toàn, an tâm và tiết kiệm năng lượng nhất… chẳng hạn.
Câu chuyện về nhà thông minh trên đây phản ánh khá rõ hiện trạng về IoT của Việt Nam: mọi thứ đã có thể điều khiển từ xa qua internet và… hết, ứng dụng của IoT vẫn là bài toán khó cho các doanh nghiệp Việt.
Khả năng thì đã có đủ…
Có một thực tế là các doanh nghiệp Việt Nam đến với IoT không phải vì nhìn thấy tiềm năng rộng lớn của nó mà vì muốn giải quyết một vấn đề thực tế nào đó. Họ khởi đầu một cách rất tự phát, như hầu hết các dự án startup ban đầu chỉ định dùng IoT để giải quyết một vấn đề thực tiễn. Nhưng càng làm thì càng nhận thấy IoT là cơ hội rất tốt cho họ trong con đường phát triển tương lai.
Một vài doanh nghiệp Việt Nam rất năng động trong việc tham gia “làn sóng” IoT mặc dù họ không có nhiều kinh nghiêm khi bước vào lĩnh vực này. Thực ra, ban đầu khi họ nghĩ ra nhà thông minh, nó chẳng liên quan gì đến IoT cả. Nó rất mới. Họ cũng chẳng nhìn thấy bài toán rộng lớn của IoT là làm những việc gì. Và do không có kinh nghiệm trong lĩnh vực này nên phải chấp nhận nếu sai thì đập đi làm lại. Cũng không có chuyên gia đầu ngành về lĩnh vực này vì nó quá mới, chẳng ai là chuyên gia cả. Thiếu công nghệ gì, họ phải tự mày mò, tự học. Họ đều tự phát triển phần cứng và phần mềm cho giải pháp IoT của mình. Sau đó, họ thuê các công ty dán chip bề mặt (STM) ở Việt Nam hoặc các đối tác sản xuất ở Trung Quốc lắp ráp và sản xuất thiết bị.
Thực tế hiện nay trong lĩnh vực smarthome, các công ty Việt Nam có đủ năng lực để thiết kế và triển khai một hệ thống IoT ở quy mô nhỏ. Về smarthome thì Việt Nam có thể nói là làm được hết, không có vấn đề gì. Một vài đơn vị đã có giải pháp đầy đủ và tổng thể. Nó không có gì khó nữa. “Đầy đủ” ở đây tạm hiểu là kết nối và điều khiển được tất cả các hệ thống đèn, đồ gia dụng nước, camera an ninh và âm thanh.
Dữ liệu – quản lý và khai thác như thế nào?
Thực tế, việc kết nối các thiết bị với nhau để điều khiển mới chỉ là bước khởi đầu của IoT. IoT thực ra là cái cớ để tạo ra dữ liệu. Không phải là các doanh nghiệp Việt Nam không biết điều đó. Trong lĩnh vực nhà thông minh, họ cũng mong muốn lắp thêm cảm biến vào các thiết bị của mình để có thể phân tích dữ liệu về hoạt động cũng như thói quen của người dùng vì có như vậy người dùng mới dần thoát khỏi việc lệ thuộc vào chiếc điện thoại hay remote để điều khiển. Có như thế nhà thông minh mới là giải pháp thực sự có ý nghĩa.
Trong tương lai các doanh nghiệp IoT phải tập trung vào phân tích dữ liệu lớn. Dữ liệu luôn được lưu trữ như một mỏ dầu để sau này có thể giúp doanh nghiệp và khách hàng khai thác các thông tin quý giá trên dữ liệu của mình. Lấy ví dụ trong nông nghiệp, họ đang lưu trữ các thông số liên quan đến môi trường như mưa, gió, nhiệt độ, độ ẩm, cường độ, bức xạ ánh sáng, độ ẩm đất và các thông tin chính khách hàng nhập thủ công như tốc độ tăng trưởng của cây, tình trạng sâu bệnh. Trong tương lai, những dữ liệu này được kỳ vọng có thể phân tích mối tương quan giữa lượng nước tưới hoặc các thông số về môi trường với năng suất và sâu bệnh của cây.
Tuy nhiên, việc phân tích dữ liệu lớn vẫn là điều ngoài tầm với đối với các doanh nghiệp nhỏ trong nước vừa mới bước chân vào IoT. Trước hết, số lượng người dùng phải đủ lớn. Hàng nghìn người mới lấy được dữ liệu chuẩn. Sau đó phải mời các chuyên gia về dữ liệu lớn cùng tham gia dự án để tiếp tục nghiên cứu và phát triển. Hiện giờ số lượng khách hàng sử dụng giải pháp thông minh của họ là rất ít, không thể giải quyết được những vấn đề trên.
Làm cách nào để tăng số lượng người sử dụng giải pháp IoT thực sự là câu hỏi khó. Vấn đề lớn nhất là việc tính chi phí mang lại từ IoT. Có những thứ chi phí đầu tư ban đầu sẽ cao, nhưng hiệu quả mang lại về sau lớn. Nếu nhận thức rõ điều này thì khách hàng sẽ không ngại đầu tư vào IoT. Quan trọng là giải pháp phải hiệu quả và đủ thuyết phục để thay đổi suy nghĩ của khách hàng.
Thiếu tiêu chuẩn kết nối
Để thu thập dữ liệu, các thiết bị phải kết nối được với nhau. Điều đó đã rõ. Nếu là sản phẩm của một nhà sản xuất thì không thành vấn đề, nhưng các thiết bị của các nhà sản xuất khác nhau sẽ không “nói chuyện” được với nhau. Nếu một gia đình sử dụng đồng thời giải pháp nhà thông minh và thiết bị tưới cây thông minh, họ sẽ phải sử dụng hai bộ điều khiển và hai ứng dụng di động điều khiển khác nhau. Điều gì sẽ xảy ra khi gia đình này muốn sử dụng thiết bị của mười nhà sản xuất?
Nguyên do là chưa hình thành một chuẩn chung để kết nối tất cả các thiết bị IoT. Nếu bạn muốn tưới cây thông minh kết nối với bộ điều khiển nhà thông minh và ngược lại, ít nhất là nhà sản xuất sẽ phải chỉnh sửa phần mềm trên thiết bị của họ. Nói cách khác là làm cho thiết bị đó có thể “nói nhiều hơn một ngôn ngữ”. Giả sử, có vài chục thiết bị thông minh của các hãng khác nhau trong một gia đình muốn kết nối với một trung tâm điều khiển nhà thông minh, đồng nghĩa với việc nhà sản xuất phải chỉnh sửa vài chục lần phần mềm của mình. Và đó mới chỉ là bài toán cho một hộ gia đình.
Chính vì thế, các doanh nghiệp nhỏ bây giờ đang “chờ” các tập đoàn lớn trên thế giới thống nhất đưa ra một chuẩn chung. Nhưng bản thân những tập đoàn này cũng “chia” thành nhiều liên minh IoT với mỗi liên minh hướng đến một chuẩn riêng. Mỗi chuẩn đều muốn mình là số một nên rất khó. Khả thi nhất hiện nay là khi chưa có chuẩn gì thì họ cứ làm cách nào để có thể giao tiếp với những nhà sản xuất khác đã. Họ cũng thiết kế hệ thống của mình sao cho dễ dàng nâng cấp, chỉ cần cắm thêm phần cứng và cập nhật phần mềm.
Nhưng rủi ro không chỉ dừng lại ở việc chỉnh sửa phần mềm nhiều lần. Một số công ty nghĩ mình có thể làm mà không cần theo chuẩn. Nhưng sau này nếu có nhà sản xuất khác làm theo chuẩn, với số lượng lớn và bán rất rẻ thì cạnh tranh thế nào? Phần cứng luôn phải chạy theo số lượng.
Một nền tảng chung?
Các doanh nghiệp nhỏ trong nước không dễ gì trở thành thành viên của các liên minh IoT để được chia sẻ chuẩn chung bởi chi phí không hề rẻ, từ vài chục nghìn đến vài trăm nghìn USD/năm. Chính vì vậy, các hiệp hội chuyên nghành điện tử trong nước nên bắt tay với các hãng công nghệ lớn trên thế giới để xây dựng một nền tảng chung cho Việt Nam dựa trên chuẩn toàn cầu. Các doanh nghiệp chỉ cần viết chương trình của mình chạy trên nền tảng này thay vì bây giờ, mỗi người chỉnh sửa phần mềm để kết nối với từng thiết bị khác hãng. Nền tảng chung này đóng vai trò một hệ điều hành giống như Windows. Và những gì các doanh nghiệp làm giống như là viết các chương trình Microsoft Offices.
Điều này tạo ra một hệ sinh thái IoT để nhiều doanh nghiệp có thể cùng tham gia ở nhiều lĩnh vực. Hơn nữa, khi đó, vì cùng sử dụng một “tiếng nói chung” nên các doanh nghiệp ở tất cả các lĩnh vực và các địa phương đều có thể chia sẻ thông tin với nhau. Nền tảng này cũng dễ dàng kết hợp các doanh nghiệp cùng làm một dự án lớn như thành phố thông minh.
Tháng Chín vừa qua, tại hội thảo về giải pháp IoT của Intel, ông Trần Đức Trung, đại diện của Intel tại Việt Nam, chia sẻ với báo chí rằng, trong Chính phủ chỗ nào cũng có máy tính, server nên cần nghĩ tới việc kết nối chúng với nhau để tạo ra một cơ sở dữ liệu chung vì ngày nay càng sở hữu dữ liệu thì càng giàu có. Vấn đề là làm sao thuyết phục được Chính phủ thấy rằng khoản đầu tư cho IoT là hợp lí và đây không phải là hành động làm “chuột bạch”, ông Trần Đức Trung nói thêm.
Trong khi đó, ông Đào Ngọc Chiến, Vụ phó Vụ Công nghệ cao, Bộ KH&CN, cho biết, Nhà nước chưa có chiến lược gì trong việc phát triển IoT ở Việt Nam. “Vấn đề là cơ sở dữ liệu rất lớn, ai nắm trong tay và khai thác như thế nào, phải đầu tư lớn về mặt máy chủ, hệ thống xử lý, kể cả nhân lực. Không thể ngay được. Không thể rẻ được. Theo tôi là phải tìm cách xã hội hóa chứ Nhà nước không đủ nguồn lực.”
Về phía doanh nghiệp, họ cũng ngại đầu tư. Rất là khó. Tốn rất nhiều thời gian, nhân lực mà cũng chưa có bài toán áp dụng, chưa biết có ra được cái gì hay không, không biết khách hàng có bỏ thêm chi phí cho dịch vụ mới không. Và thực tế là doanh nghiệp cũng tỏ ra dè dặt.
(Theo Tạp chí Tia Sáng, Bộ KHCN)
Nhà thông minh VSHOME tự hào là công ty nghiên cứu là phát triển hệ thống nhà thông minh Việt Nam. Hệ thống nhà thông minh của VSHOME có thể mang lại cho bạn một không gian sống hiện đại, sang trọng, mang đậm dấu ấn cá nhân. Các bạn có thể liên hệ để trải nghiệm hệ thống nhà thông minh VSHOME tại Showroom theo địa chỉ: 136 Nguyễn Lương Bằng, Đống Đa, Hà Nội,
Hoặc Công ty CP Phát triển Công nghệ VSHOME
Số 10, ngõ 140/1/6 Nguyễn Xiển, Thanh Xuân, Hà Nội.
ĐT: 043-225-2206
Website: www.vshome.com.vn
Email: info@vshome.com.vn
